Komunikacja interpersonalna – artykuł Katarzyny Świeżak

Komunikacja interpersonalna

Jak możemy przeszkodzić sobie w wysłuchaniu drugiej osoby.

„Człowiek jest istotą społeczną”- Arystoteles i jako istota społeczna musiał nauczyć się komunikować. W procesie komunikacji nasze role zmieniają się płynnie, raz jesteśmy nadawcami raz odbiorcami komunikatu. Skuteczność naszych działań zależy od naszych chęci i samoświadomości. Dlatego warto od czasu do czasu przypomnieć sobie informacje dotyczące komunikacji interpersonalnej, nawet jeśli wydaje nam się, że już skutecznie je sobie przyswoiliśmy.
Zacznijmy więc od słuchania. Cóż prostszego? Otóż nie zawsze jesteśmy w stanie skupić się i rzetelnie wysłuchać naszego rozmówcy. Dlaczego tak się dzieje? Na przeszkodzie stają nam bariery komunikacyjne*:

1. Porównywanie
2. Domyślanie się
3. Przygotowywanie odpowiedzi
4. Filtrowanie
5. Osądzanie
6. Skojarzenia
7. Utożsamianie się
8. Udzielanie rad
9. Sprzeciwianie się
10. Przekonanie o swojej racji
11. Zmiana toru
12. Zjednywanie

Porównywanie
Porównywanie utrudnia skupienie się na komunikacie i jego nadawcy, gdyż cały czas w myślach błądzimy porównując się do naszego rozmówcy. Oceniamy, czyje przeżycia były trudniejsze, kto jest lepszy, mądrzejszy. Nasze myśli zajęte są porównywaniem, a nie samym komunikatem.

Domyślanie się
Domyślanie się polega na szukaniu „ukrytego znaczenia”danej wypowiedzi. Uważamy, że wiemy lepiej niż nasz rozmówca, co tak „naprawdę” chce nam on przekazać. Czasami sięga to nawet na tyle daleko, że „wiemy”, co nasz rozmówca myśli o nas samych.

Przygotowywanie odpowiedzi
Zdarza się nam w czasie rozmowy opracowywać w myślach swoją wypowiedź, tym samym rozpraszając się i skupiając mniejszą uwagę na rozmówcy.

Filtrowanie
Może zachodzić na dwóch poziomach. Emocjonalnym-oceniamy komunikaty niewerbalne, czy rozmówca nie jest na nas zły lub nie jest smutny. Innymi słowy staramy się określić jak wiele uwagi mu poświęcić. Jeśli sytuacja wydaje nam się nie zagrażać, potrafimy odpłynąć myślami gdzie indziej. Drugi poziom, to poziom informacji zawartych w przekazie. Jeśli są dla nas przykre, krytyczne czy zagrażające. Zdarza się, że o nich „zapominamy”. Nie dopuszczamy ich do siebie.

Osądzanie
Inaczej uprzedzanie się do rozmówcy, zanim zacznie się go słuchać. Osądy są czymś naturalnym, ale utrudniają nam lub nawet uniemożliwiają wysłuchanie drugiej osoby. Z wyrabianiem opinii na czyjś temat najlepiej poczekać do końca rozmowy, gdy już ocenimy jej treść.

Skojarzenia
Fragment wypowiedzi rozmówce uruchamia nasze własne skojarzenia. Przestajemy wnikliwe słuchać skupiając się na przywoływaniu własnych wspomnień.

Utożsamianie
Można powiedzieć, że w pewien sposób jest to mechanizm podobny do skojarzeń. Coś w wypowiedzi rozmówcy, uwalnia nasze własne wspomnienia, ale zamiast odpłynąć gdzieś myślami, jesteśmy tak przejęci sobą i swoją historią, że jesteśmy gotowi przerwać wypowiedź rozmówcy.

Udzielanie rad
To skupianie się na rozwiązaniu problemu, choć naszemu rozmówcy, może chodzić tylko o „bycie wysłuchanym”. Przestajemy skupiać się na emocjonalnym ładunku wypowiedzi i próbujemy udzielać rad.

Sprzeciwianie się
Wyszukiwanie w wypowiedzi rozmówcy „słabych punktów”, z którymi można się nie zgodzić. Charakterystyczne dla tego typu bariery są „gaszące” wypowiedzi, gdzie sprzeciwiamy się rozmówce za pomocą zgryźliwości i sarkazmu. Innym rodzajem sprzeciwiania się jest „dyskontowanie”, czyli lekceważenie lub przyjmowanie wiadomości z zastrzeżeniem.

Przekonanie o swojej racji
Postawa, w której jesteśmy przekonani o swojej nieomylności. Aby zachować to przekonanie na własny temat, jesteśmy w stanie posunąć się bardzo daleko nawet do przekręcania faktów, krzyku czy przywoływania przeszłości. Nie przyjmując do wiadomości, faktu, że zdarza nam się popełniać błędy, nie jesteśmy w stanie się na nich uczyć.

Zmiana toru
Gdy z jakichś przyczyn odbieramy temat rozmowy za zagrażający nam lub zwyczajnie zbyt trudny, staramy się go zmienić lub przynajmniej obrócić w żart, aby rozładować napięcie.

Zjednywanie
Polega na powierzchownym zgadzaniu się z rozmówcą, bez potrzeby angażowania rzeczywistej uwagi. Bardzo zależy nam by postrzegano nas jako osoby miłe, dlatego zgadzamy się z rozmówcą, słuchamy na tyle by nie zgubić wątku.

Bibliografia: M. McKay, M. Davis, P. Fanning, Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańsk 2001.

Autorka: Katarzyna Świeżak

Kasia wspiera nasz CUD poprzez działania facebookowo-marketingowe, na co dzień studiuje w Instytucie Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Z zamiłowania fanka rozwoju osobistego